زماني كه انفجار هسته اي روي مي دهد، نور وگرماي شديدي توليد مي شود و موج حاصل از انفجار باعث انتشار مواد راديواكتيو تا چندين كيلومتر در سطح زمين مي شود و اين امر باعث آلودگي آب، خاك، و هوا مي گردد. تمامي سلاح‌ها و ابزار هسته‌اي در زمان انفجار باعث بروز پيامدهاي مهلك و مرگ‌آور مانند، نوركوركننده، گرماي شديد (تشعشعات حرارتي)، تشعشعات هسته‌اي اوليه، انفجار، آتش‌سوزي ناشي از اصابت جرقه‌هاي آتش ، گرما، و آتش‌سوزي‌هاي ثانويه بواسطه انهدام و خرابي مي‌شوند.
مخاطرات ناشي از انفجار موادهسته‌اي
پيش‌بيني ميزان، ماهيت و زمان ورود مواد راديواكتيو كار ساده‌اي نيست.
اثرات اين مواد بر روي پراكندگي جغرافيايي اين چنين بيان مي‌شود:
اندازه و قدرت اين سلاح‌ها:
هرچه يك بمب قوي‌تر باشد اثرات آن تا مسافت‌هاي خيلي دور هم مي‌‌رسد
اينكه بمب در چه ارتفاعي از زمين منفجرشده است نكته قابل توجهي است، چرا كه اين امر ميزان اثرات انفجار را مشخصمي‌كند .
ماهيت سطح زيرين (محل) انفجار:
برخي مواد نسبت به ساير مواد خيلي سريعتر مبدل به آئرسل هاي راديواكتيو مي‌شوند.
در اين راستا، سطوح مسطح در بروز پيامدهاي ناشي از انفجار مستعدتر هستند.
شرايط آب و هوايي موجود:
سرعت و جهت باد بر زمان ورود باران راديواكتيو تأثير زيادي دارد و بارش باران باعث شستشوي ذرات ريز باقي مانده از انفجارات هسته اي از جو مي‌شود.
باران راديواكتيو
حتي اگر افراد بواسطه دوري از محدودة انفجار خيلي تحت تأثير مستقيم آلودگي هاي ناشي از انفجارات هسته اي قرارنگرفته باشند، باز هم اين احتمال مي‌رود كه متأثر از باران راديواكتيو شده باشند.
هر انفجار هسته‌اي بارش ايجاد مي‌كند.
انفجار نزديك سطح كره زمين نسبت به انفجار در ارتفاعات بالاتر و دورتر، بارش وسيع و بزرگ‌تري را ايجاد مي‌كند.
اين بدان معناست كه گرماي ناشي از انفجار هسته‌اي باعث ايجاد يك جبهه جريان هوا رو به بالامي‌شود كه ابرقارچي شكلي را بوجود مي‌آورد.
هنگاميكه انفجاري در نزديكي سطح زمين رخ‌دهد ميليون‌ها ذره بخار هم به سمت آن ابرقارچي شكل كشيده مي‌شوند.
با كم‌شدن گرما، مواد راديواكتيوي كه در لايه هاي جوي بصورت فشرده و متراكم در آمده بودند، به زمين برمي‌گردند.
اين پديده را بارش راديواكتيو گويند.
عمل ريزش مواد آئرسل در مدت زمان طولاني رخ مي‌دهد، كه درواقع منبع اصلي بقاياي تشعشعات هسته‌اي مي‌باشد.
درصورت مساعد بودن شرايط جوي ذرات راديواكتيو ناشي از انفجار هسته‌اي با كمك جريان باد حتي ممكن است تا كيلومترها حركت كند.
گاهي اوقات انفجار كوچك سلاح هسته اي ممكن است، تا حد زيادي كشنده باشد.
تشعشعات مواد راديواكتيو قابل روئيت نيستند حتي با حواس طبيعي و پنج‌گانه ما نيز مشهود نمي باشند. تنها با كمك دستگاه‌هاي اشعه ياب قابل مشاهده‌اند.
همين امر باعث مي شود كه كمك رساني در اين نوع حوادث به مراتب سخت تر از كمك رساني در زمان حوادثي مانند سيل و توفان باشد.
با نظارت و بررسي شايد بتوان زمان ورود ريزش مواد راديو اكتيو، را بررسي‌كرد و از طريق اطلاع رساني درست به اطلاع عموم رساند.
بهرحال بايد در مقابل گرد وغبار ناشي از انفجارات هسته اي، اقدامات حفاظتي درست و علمي صورت گيرد.
بعلاوه در مورد ديگر اثرات نيز بايد گفت كه تسليحات هسته‌اي در داخل يا روي سطح كره زمين يك پالس الكترومغناطيسي (EMP ) و زمينه الكتريكي بسيار متراكم ايجاد مي‌كنند.
يك EMP مثل يك ضربه و تكان رعد و برق ولي پرقدرت‌تر، سريعتر و خيلي كوتاه‌تر از آن عمل مي‌كند و مي‌تواند آسيب‌هاي جدي به لوازم الكترونيكي متصل به منبع برق يا آنتن‌ها واردكند.
به اين موارد بايد سيستم‌هاي ارتباطي و مخابراتي، كامپيوترها، لوازم برقي و دستگاه‌هاي سوخت هواپيما و اتومبيل را هم اضافه كرد.
آسيب وارده شامل صدمه به يك قطعه جزيي سيستم برق تا سوختن و از بين رفتن كامل دستگاه‌ها مي‌شود.
حتي ممكن است بيشتر تجهيزات الكترونيكي موجود در چند صدكيلومتري منطقه آسيب‌ديده ناشي از انفجار هسته‌اي دچار آسيب شوند.
عموما راديو‌هاي باتريي قوي با آنتن كوتاه تحت تأثير اين آسيب قرارنمي‌گيرد.
بااينكه يك EMP ضرر چنداني براي بيشتر مردم ندارد اما اين احتمال مي‌رود كه روي دستگاه تنظيم‌كننده ضربان قلب يا ابزار الكترونيكي اثرات منفي بگذارد.
اقدامات امنيتي و حفاظتي در مورد يك انفجار هسته‌اي
امروزه پيش‌بيني خطر حمله استراتژيكي سلاح هسته‌اي (بزرگ و حجيم) در كشورهاي توسعه يافته توسط كارشناسان امري، انجام شدني است.
در صورت بروز خطر يك حمله، بايد به مردمي كه در حوالي و نزديكي منطقه مورد هدف زندگي مي‌كنند، هشدار داد و يا از آنها خواست كه محل را تخليه و به منطقه‌اي امن بروند.
براي درامان ماندن از تشعشعات راديواكتيو، مي توان در محدودة زيرزمين يا داخل يك ساختمان بزرگ و يا پريدن در آب پناه گرفت.
مناطق مورد هدف آن ها شامل:محل موشك‌هاي استراتژيك و پايگاه‌هاي نظاميمراكز دولتيناوگان حمل و نقل و مخابرات مراكز دارايي، فن‌آوري، صنعتي و توليدي بنادر مهم و فرودگاه‌ها
سه عامل مهم براي ايمن‌ماندن از تشعشعات و بارش راديواكتيو:
مسافت:
هرچه فاصله شما از محل انتشار مواد راديو اكتيوبيشتر باشد، مصون تر خواهيد بود.
مكان هايي مانند زير زمين ساختمان به مراتب از ماندن در طبقه اول ساختمان امن تر و ايمن تر است.
يا بهتراست به يكي از طبقات مياني يك برج يا ساختمان بلند برويد (بسته به اينكه در آن سطح و نزديكي چه ميزان و كدام يك از ذرات راديواكتيو جمع شده‌باشند).
ذرات راديواكتيو برروي سطوح مسطح جمع مي‌شوند لذا نه رفتن به طبقات آخر كار درستي است و نه رفتن به طبقة نزديك به بام مسطح كار درستي است.
حفاظت:
هرچه موانع بين شما و ذرات راديواكتيو، مواد متراكم و سنگيني مثل ديوارهاي ضخيم، بتون‌ها، آجرها وخاك وجود داشته باشد براي حفاظت شما بهتر خواهد بود.
زمان:
تشعشعات مواد راديواكتيو بسرعت اثر خود را از دست مي‌دهند.
در آن زمان، مي‌توانيد از پناهگاه خود خارج شويد.
اثر اين تشعشعات بعد از دو هفته از پايان انفجار، بزرگترين تهديد و خطر را براي سلامت شما در بر دارند، ولي بتدريج با گذشتزمان مقدار و اثر آنها تا حدود 1 درصد ميزان اوليه كاهش مي يابد.
اقدامات قبل از وقوع حوادث هسته اي براي كسب آمادگي قبل از يك وقوع يك حادثه بايد:
درصورتي‌كه در آپارتمان يا يك برج زندگي مي‌كنيد با مدير ساختمان درباره امن‌ترين مكان براي پناه‌گرفتن و يا ايجاد چنين مكاني براي ساكنان صحبت و مشورت كنيد.
با توجه به احتمال طولاني‌شدن خطرات ناشي از انفجارات هسته‌اي، لازم است كه لوازم ضروري را براي مدت دو هفته به همراه داشته باشيد.
پناه‌گرفتن در طول حادثه انفجارهسته‌اي امري كاملاً ضروري است. در هنگام وقوع حادثه هسته‌اي دو نوع پناهگاه وجود دارد:
سرپناه براي مواقع انفجار هسته‌اي:
اين پناهگاه بطور خاص براي محافظت در برابر فشار موج ناشي از انفجار، آتش‌سوزي، گرما و حرارت و تشعشعات اوليه يك انفجار هسته‌اي ساخته‌مي‌شود. بايد گفت حتي ساخت يك چنين پناهگاهي تاب مقاومت در برابر ضربه مستقيم ناشي از يك موج انفجار هسته‌اي را ندارد.
سرپناه براي مواقع بارش تشعشعات راديواكتيو:
نيازي نيست كه اين پناهگاه الزاماً براي محافظت در برابر اشعه راديواكتيو ساخته شود. هر مكان امني كه داراي ديوار و سقف محكم و كلفت باشد براي دفع تشعشعات ناشي از ذرات راديواكتيو كفايت مي‌كند.
اقدامات حين وقوع حوادث هسته اي
براي كسب خبر گوش به زنگ باشيد و دستورات و راهنمايي‌هاي مسئولين را دنبال كنيد.
پناهگاه يا حفاظ وقتي مؤثر و با ارزش است، كه در يك يا دو قدمي شما باشد البته دويدن به سمت آن اصلاً منطقي نيست ، پس خيلي سريع پشت به محل انفجار روي زمين بخوابيد و به زمين بچسبيد و سرتان را بپوشانيد و گرنه همراه موج انفجار به هوا پرتاب شده و در كمتر از يك ثانيه خواهيد سوخت.
چند لحظه در همين وضعيت باقي بمانيد تا موج انفجار و تشعشعات گرمايي عبور كنند ، بعد سريعاً بلند شده و خيلي زود آنجا را ترك كنيد.
هرگز به محل انفجار و نور سفيد آن خيره نشويد ، چون ممكن است باعث كوري شما شوند.
خيلي زود سرپناهي پيداكنيد.
پشت تپه ها ، پشت ديوارها ، داخل شيار ها ، كنار جدولها ، داخل جويها و گوديها ، زير پل ها و يا داخل تونلها ، پشت كيوسكها واتاقكهاو… ، محلهاي مناسبي جهت پناه گرفتن موقت مي باشند، زيرا بخش اعظمي از موج گرما و تشعشع را بخود مي گيرند.
هر چه محل پناه گرفتن شما از سطح زمين پائين تر باشد ايمن تر است.
اقدامات بعد از وقوع حوادث هسته اي
براي فهميدن اينكه چه بايد بكنيم، كجا برويم و كجا نبايد برويم گوش به زنگ اخبار راديو و تلويزيون باشيد.
بهترين مكان ماندن در محلي كه سقف دار است و شما را از ريزش خاكسترهاي اتمي و تشعشعات راديواكتيو حفظ مي كند ، حتي يك ملحفه سفيد شما را از آلوده شدن به خاكسترهاي اتمي حفظ مي كند .
ميزان تشعشعات، براساس اندازه و ميزان بزرگي سلاح و نيز مجاورت آن با زمين متفاوت است.
ازاينرو، ممكن است كساني‌كه در مناطقي زندگي مي‌كنند كه با بالاترين ميزان تشعشع در تماس مي باشند، لازم باشد كه تا يك ماه در پناهگاه و محيطي امن دور از خانه بمانند.
دقت كنيد كه تمام محيط و اشياء اطراف شما آلوده به راديواكتيو هستند پس هيچ وسيله اي را با خود از محل بيرون نبريد، زيرا موجب گسترش آلودگي در مناطق ديگر مي شويد.
ذرات گرد و غبار روي لباسها و بدن شما هم كاملاً آلوده هستند ، پس لباس خود را تكان ندهيد و هنگاميكه آنها را تعويض مي كنيد كاملاً مواظب باشيد كه ذرات راديواكتيو وارد دهان يا مجاري تنفسي شما يا ديگران نشوند .
يكي از راههاي مناسب جمع آوري ذرات گرد وغبار از روي لباس و اشياء استفاده از جاروي برقي با كيسه هاي يكبار مصرف مي باشد كه بايستي با دقت اين كار را انجام دهید.
هيچگونه آشاميدن و يا خوراكي را تا زمان خارج شدن از منطقه آلوده و كاهش آلودگي محل، مصرف نكنيد . اين مواد به راحتي ذرات پرتودار را به درون بدن برده و شما را بيمار مي كنند .
از تمام قسمتهاي باز بدن خود كاملاً محافظت كنيد زيرا تا مدتها در معرض تابش پرتوهاي مرگ آور هستيد.
از زخمها و يا سوختگي هاي خود شديداً مراقبت كنيد و روي آنها را سريعاً بپوشانيد ، زيرا يكي ازراههاي سريع انتقال پرتوهاي راديواكتيو به بدن هستند .
براي جلوگيري از استنشاق خاكهاي آلوده به راديواكتيو از دستمال يا پارچه خشك جلوي دهان و بيني خود، استفاده كنيد.
دست به چشمان خود نكشيد و در اسرع وقت با مقداري آب سالم چشم ها و دهان و بيني خود را بشوئيد و با پارچه هاي تميز خشك كنيد ، اين كار كمك مؤثري به از بين بردن پرتوگيري داخلي بدن شما مي كند .
درون منطقه آلوده لباسهاي خود را بيرون نياوريد زيرا با اين كار جذب پرتو ها را به بدن خود سريعتر مي كنيد .
پوشيدن لباسهاي كاملا سفيد بسيار مؤثر و مفيد است ، زيرا بخش اعظمي از پرتوهاي راديواكتيو را منعكس مي كنند.
كليه لباسها را با احتياط بيرون آورده و درون يك كيسه پلاستيكي ريخته و سر آنرا ببنديد.
مواد آلوده را نسوزانيد زيرا اين كار فقط مواد راديواكتيو را بوسيله دود و خاكستر در محيط پخش خواهد كرد.
كليه قسمتهاي بدن را با آب و صابون بشوييد.
سبزيجات بخش اعظم مواد راديواكتيو محيط را جذب مي كنند و با مصرف آن توسط دامها و يا حتي انسانها اين مواد خطرناك وارد بدن انسانها مي شود .
از قرصهاي يد دار پايدار استفاده كنيد ، زيرا از جذب راديواكتيو در غده تيروئيد و در نتيجه پرتوگيري داخلي جلوگيري مي كند.
هيچگاه به محل انفجار نزديك نشويد و هر چه مي توانيد از آن محل دور شويد ، زيرا مقدار اشعه دريافتي بدن شما كمتر مي شود.
منبع اصلی : http://helal-uast.ac.ir | 
